Ga naar de inhoud

In heel Europa zijn boeren aan het protesteren gegaan deze zomer. Enkele grote manifestaties in Brussel zijn aangekondigd voor 6 en 7 september. De grotere boerenvakbonden en hun achterban eisen crisismaatregelen van Europa als een reactie op de Russische handelsboycot (lees meer) en kondigen een grote boerenbetoging aan in Brussel op 7 september. Andere boeren voelen er weinig voor om zich zondermeer aan te sluiten bij de eisen die de industriële landbouwsectoren recht moeten houden. Zij willen meer marktregulering en vragen ruimte en steun voor creatieve bedrijfsvormen in de korte keten en biolandbouw. Ze organiseren een creatief protest op 6 september in het Brusselse Jubelpark en sluiten aan met een delegatie op 7 september.

Het protest van de Franse boeren kreeg allicht de meeste persaandacht vanwege spectaculaire beelden. Na enkele grote blokkades kwam de regering Hollande over de brug met 600 miljoen Euro noodkredieten, zonder daar structurele maatregelen aan te koppelen. Daarmee doen de Fransen zo ongeveer wat Europa en haar lidstaten sinds jaren doen: de landbouwsector afhankelijk maken van overheidsmiddelen, vaak tijdelijk en onder voorwaarden waar grote spelers het grootste voordeel mee maken. Het stimuleert zelden tot innovatie en biedt geen perspectief op termijn. 

Boerenlandbouw: allemaal boerIN

Tegenover dit droevige beeld staat een strijdbaar en hoopvoller alternatief dat steeds nadrukkelijker in beeld komt. Het is de zogenaamde boerenlandbouw (lees meer) die gestoeld is op het creëren van meerwaarde door de landbouwproducenten. Dat kan gaan over directe verkoop, over de keuze voor gemengde landbouw, over eigen verwerking, over producten met een meerwaarde (bv bio) … Zoals Bavo Verwimp terecht stelde in De Standaard (26/07/2015) is deze landbouw niet per definitie kleinschalig, familiaal en extensief, al is het in de praktijk vaak wel het geval. Meer essentieel is de keuze om de meerwaarde op het landbouwbedrijf te genereren. Zo ontstaat veel meer mogelijkheid tot robuuste en onafhankelijke bedrijven die middelen hebben om te investeren en innoveren, onderandere ook omdat ze een geloofwaardig verhaal hebben voor mogelijke kredietverstrekkers of crowdfund-acties.

Deze positieve reactie van jonge boeren en voedselproducenten, samen met wakkere burgers, mag echter de druk op de overheid voor structurele ingrepen niet verminderen. Integendeel kan een samenwerking van deze boeren en sympathiserende burgers de motor zijn van een beweging met meer impact. In honderden lokale projecten zien we nu al de samenwerking tussen boeren en burger/consumenten, de uitdaging is om deze massa ook te activeren voor sociale verandering.  Sinds enkele jaren zien we in Berlijn massale betogingen van deze nieuwe beweging (lees meer), hopelijk kunnen we in België ook een bredere en grotere mobilisatie bereiken.

Onder druk van de protesterende boeren komt er een speciale landbouwtop samen op 7 september in Brussel, het is de aanleiding voor diverse mobilisaties. De oproep voor 6 september geeft alvast aan iedereen de kans om zijn steun duidelijk te maken. Ook Wervel steunt deze oproep. De actie ‘Allemaal boerIN’ wordt een signaal naar de Europese en andere overheden met de eis om het marktgerichte denken van vandaag helemaal om te draaien. De illusie van goedkoop voedsel is schadelijk doordat het de macht via een enorme prijsconcurrentie leidt naar de grootschalige bedrijven. Als gevolg zitten we vandaag met een beperkte club van oppermachtige voedingsmultinationals met een grote maar weinig transparante invloed op politieke besluiten. Tegelijk, en ongetwijfeld in samenspraak, maken de overheden spelregels die vooral de grootschalige landbouw voordelen gunt. Begrijpen wie kan, maar ook onze boerenbonden plooien zich dubbel voor de productie van bulkproducten voor de export tegen de laagst mogelijke prijzen. 

Daartegenover staan veel voorstellen voor een beter georganiseerde markt die de ronde doen in alle landbouwsectoren: wettelijke vastgelegde minimum prijzen die kostendekkend zijn, productie quota op basis van duurzame bedrijfsvoering, verplichte maximale benutting van binnenlandse producten voor supermarkten, export van kennis en techniek in plaats van voeding, een fair-trade tax op alle voedselimport,  fiscale aftrekbaarheid van de aankoop van lokaal voedsel…

Voor de Vlaamse overheid hebben we nog een hint: maak werk van de uitvoering van uw eigen strategisch plan voor de korte keten. Durf hiervoor te gaan met middelen, mensen en maatregelen en laat uw terughoudendheid varen. Het potentieel van de korte keten is bijzonder groot, een lijst van knelpunten en uit te voeren maatregelen is sinds jaren beschikbaar en door de Vlaamse overheidsdiensten zelf gepromoot. Voor een correcte toekenning van middelen en mogelijkheden blijken echter telkens andere problemen in de weg te staan, tot groeiende ergernis van veel betrokkenen.

Voor de producenten in de korte keten hebben we een andere hint: maak meer werk van een eigen kostprijsberekening en maak deze transparant voor kopers. Durf je werkelijke kosten aan te rekenen, een eerlijk verhaal en een eerlijke prijs gaan goed samen. Voor de burgers die hun aankopen al doen bij een hoevewinkel, boerenmarkt, voedselteam, groenteabonnement of vleespakket, zelfoogst- of CSA-bedrijf hebben we nog een hint: doe zo voort. En waar mogelijk, besteed meer tijd aan het kennen van je producenten en hun werkwijze.

INFO 6 SEPTEMBER

Iedereen BoerIN is een evenement voor de hele familie aan de vooravond van de grote boerenbetoging van de dag nadien. De keuze voor een boerenlandbouw zal centraal staan. Vanaf 13.00 uur gaat het evenement door in het Jubelpark van Brussel met een optocht, infostands, animatie, boerenmarkt, toespraken … Het evenement is een initiatief van het platform D19-20 en krijgt de steun van een brede waaier van middenveldorganisaties waaronder Voedselteams. (Het evenement is nog in volle voorbereiding, meer informatie volgt.) Info: http://www.d19-20.be/Evenements/s07-allemaal-boer-tous-fermiers-alle-bauer/

INFO 7 SEPTEMBER 

Er is een grote manifestatie van boeren uit Europa naar aanleiding van de bijeenkomst van de EU-landbouwministers. Oproep van Copa-Cogeca (koepel van syndicaten waaronder Boerenbond) voor een demo om 14 uur voor het gebouw van bijeenkomst, Wetstraat 174, Brussel. Oproep van Boerenbond voor betoging vanaf 10 uur met start aan Noordstation. Tegelijk oproep van EMB (European Milk Board, met ondermeer FMB als lid) (en anderen) voor deelname op 7 september,  met aankondiging van spectaculaire acties in de straten van Brussel.

INFO 11 OKTOBER

Het derde Boerenforum vindt plaats op twee boerderijen in de Brusselse rand (Ternat). Jan De Schrijver is een gangbare melkveehouder, Luc Pauwels is een biologische akkerbouwer. Toch werken beiden nauw samen. Kom eens luisteren hoe ze dat doen. Verder houden we twee plenaire sessies – over TTIP en over stikstofreductie op agro-ecologische wijze. Tijdens de pauze kan je genieten van een hapje en drankje uit het Pajottenland. Het programma gaat door vanaf 13 uur tot 18 uur. Info:

Door Wim Merckx, medewerker Voedselteams