Ga naar de inhoud
cover Bodemvruchtbaarheid

H.-P. Rusch, Bodemvruchtbaarheid: een zaak van biologisch denken (vertaling  Bodenfruchtbarkeit – Eine Studie ökologischen Denkens), 2014

De arts Hans Peter Rusch was in de vroege jaren 1950, samen met Hans en Maria Muller een grondlegger van de Zwitserse biologische landbouw. Enerzijds deed hij micro-biologisch onderzoek, anderzijds had hij een uitgesproken visie op de mens en de wereld. In de eerste vier hoofdstukken komt die visie aan bod. Hij bekritiseert het analytisch-causaal onderzoek en stelt daartegenover een bijna spirituele eerbied voor het leven in de wereld, die hij “de schepping” noemt. Vertaler Peter Van Hoof heeft – zoals hij in de inleiding aangeeft – gezwoegd om het houterige gedateerde Duits van Rusch toegankelijk te maken.

Het tweede deel is in een andere toonaard geschreven, meer wetenschappelijk. Rusch bespreekt de invloed van landbouwkundige ingrepen op de kwaliteit van het bodemleven, hoe het volgens hem beter kan en hoe het te beoordelen valt. En bij dat laatste komen we bij de Rusch-test, die Fernand Verheughe in de pioniersjaren van VELT uitvoerde. Het principe ervan is dat de microbiële activiteit een beeld geeft van de bodemvruchtbaarheid om na te gaan of de biologisch-organische bedrijven goed bezig zijn.

De Rusch-test telt bodemflora onder de microscoop en dat geeft een zeker beeld van het ‘bodemleven’. Tegenwoordig zijn er betere technieken voor. Dat deel van het boek is dan ook alleen voor wetenschapsgeschiedenis van belang.

Betekenisvol in een breder perspectief is dat Rusch zelf betoogt dat de biologisch-organische methode haar gelijk niet zal bewijzen aan de hand van statistische studies. De wetenschap kan alleen haar ‘kleine waarheden’ aantonen, tegenover de ‘grote verbanden’ of ‘het algemene beeld van de levende Schepping’.

Het werk van Rusch is gedateerd en ideologisch. Zijn waarschuwing over de gevolgen van de industriële landbouw blijft –helaas – na een halve eeuw nog actueel. En het landbouwmodel waarvoor hij pleit, blijft in grote lijnen, het streefbeeld van de bio-landbouw vandaag. Het biologische tijdperk moet nog komen.

Dank aan bodemecoloog David Buchan voor de boekbespreking