Fair trade en familiale landbouw in het Noorden
Langzaam worden de geesten rijp voor de gedachte dat het Fair Trade-begrip dat wij in het kader van de Wereldwinkels al jaren toepassen op landbouwproducten uit het Zuiden niet alleen evenzeer van toepassing behoort te zijn op landbouwproducten van bij ons maar ook dat deze heel goed op het zelfde verkooppunt zouden kunnen worden aangeboden. Hieronder twee geluiden, een Waals en een Vlaams, die daarvan getuigen. Beide zijn ontleend aan Alter Business News.
Waals initiatief
De landbouw uit het noorden integreren bij Fair Trade
Raymond Pirard, coördinator van de Commissie ‘Boerderijproducten’ – Mouvement d’Action Paysanne (MAP)
De vakbond Mouvement d’Action Paysanne (MAP) groepeert een zestigtal kleine Waalse producenten en is aangesloten bij de Confédération paysanne (Frankrijk) en Via Campesina (internationaal).
“Het WTO, de Wereldbank en het IMF promoten onrechtvaardige handel”, aldus Raymond Pirard. “De gevolgen zijn ook in de noordelijke landen vernietigend: verdwijning van één landbouwer per minuut in het Europa van de 25, een bedreiging voor de multifunctionaliteit van landbouw, enzovoort. Het MAP wil de (‘korte’) lokale landbouwketens van het noorden zo snel mogelijk geïntegreerd zien in het concept fair trade. Twee principes zouden dit hoofdzakelijk legislatieve werk in goede banen kunnen leiden: voedselsoevereiniteit en solidaire economie.”
Presentatiedocumenten:
Commerce équitable : quel transfert d’expérience vers des circuits Nord-Nord ? (in het Frans)
Note de réflexion sur le commerce équitable Nord/Nord (pdf) (in het Frans)
Pour un commerce équitable local au Sud et au Nord (in het Frans)
Dossier Transural :Longue vie aux circuits courts (in het Frans)
Meer info:
Campagne Paysanne: Chefs d’oeuvre en péril MAP
alter business news
http://www.alterbusinessnews.be/nl/article.php?art=15349
Vlaams initiatief
"Fair trade kan familiale landbouw in het Noorden bevorderen"
Mieke Lateir verantwoordelijke van het programma ‘duurzame landbouw’ – Vredeseilanden
Vredeseilanden is de Nederlandstalige tegenhanger van Iles de Paix, het liefdadigheidsproject dat in 1965 werd opgericht door Dominique Pire (Nobelprijs voor de Vrede 1958). (zie hier)
“Men moet de economische logica weer in evenwicht brengen”, verklaart Mieke Lateir. “Zo moet bij lokale producenten de ontwikkeling van aankoopcentrales aangemoedigd worden. Bij de grotere ketens kan men zich de vraag stellen in welke mate de notie fair trade relevant is. Hier moet in de eerste plaats voorrang gegeven worden aan de interne dialoog. Fair trade kan de ontwikkeling van een familiale landbouw in het noorden bevorderen. Op twee voorwaarden: enerzijds afzetmarkten vinden voor halffabrikaten en anderzijds biologische landbouw (met integratie van een maatschappelijk luik) en duurzame landbouw (vooral milieugebonden) dichter bijeen brengen.”
Presentatiedocument:
Eerlijke handel, ook in het Noorden? Chocomelk van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren
Meer info:
Vredeseilanden
Iles de paix
Wikipedia: Vredeseilanden
Alter business news, 061013
en verder : http://www.alterbusinessnews.be/nl/sommaire.php?num=121 en http://www.alterbusinessnews.be/nl/article.php?art=15352
Conclusies van de debatten
Bijdragers:
Samuel Poos, coördinator van het Fair Trade Centre
Pierre Biélande, hoofdredacteur van Alter Business News
Eerste debat: een schijnconsensus
Het eerste panel van de ochtend werd gelijkstemmig bevonden: de vertegenwoordigers van de verschillende labels hielden een uiterst diplomatisch discours, waarbij ze hun ‘product’ promootten zonder enige ogenschijnlijke onverenigbaarheid tussen hen en de klassieke handelaars. Deze uiterlijke eenstemmigheid werd op geen enkel moment tegengesproken door de Zuiderse producenten, wat kan duiden op een te grote afhankelijkheid. Ook van de spanningen veroorzaakt door het ontwerp in het Belgische Parlement inzake de wettelijke erkenning van labels was weinig te merken. Het intensieve lobbyen van het VBO bewijst nochtans dat die spanningen reëel zijn.
Tweede debat: Zuiderse producenten willen volwaardige spelers worden
In het tweede debat van de ochtend vestigden Zuiderse producenten de aandacht op de initiatieven en aspecten van fair trade die hen in staat stellen hun capaciteiten en hun invloed als economische spelers op de best mogelijke manier te optimaliseren. Veel van de besproken kwesties zijn nog steeds onderwerp van debat.
De prijzen: streven naar een grotere meerwaarde
Waar een minimumprijs voor koffie op de goedkeuring van de overgrote meerderheid van sprekers en publiek kan rekenen – met uitzondering van de drie initiatieven Utz Kapeh, Rainforest Alliance en 4C -, liggen de meningen duidelijk verder uiteen wanneer het gaat over andere producten.
Er is echter wel een consensus over het terugdringen van het aantal tussenpersonen. Door de overbodige tussenpersonen uit te schakelen, kan immers een grotere meerwaarde worden gecreëerd en zal ook de finale aankoopprijs van een gelabeld product dalen. Een noodzakelijke voorwaarde om dit te bereiken: de organisaties van producenten moeten zelf actiever deelnemen aan de keten.
Certificering: toegang vergemakkelijken
Vier initiatieven, drie labels (Max Havelaar, Utz Kapeh en Rainforest Alliance) en een gedragscode (4C) werden voorgesteld. Een diversiteit die producenten toelaat “te shoppen” en hun oogst met de hoogst mogelijke meerwaarde te verkopen. Maar deze diversiteit kan ook leiden tot een neerwaartse harmonisatie wanneer twee labels aanspraak maken op dezelfde keten, op hetzelfde product.
In het algemeen moeten deze labels toegankelijker worden. Zo moet de coördinatie tussen de labels optimaal verlopen wanneer ze betrekking hebben op een bedrijf.
Volgens Samuel Poos zaaide fair trade verwarring toen het zich openstelde voor grote producenten en verdelers. Complementariteit ontwikkelen met andere labels zou echter de doelstellingen en de middelen, nagestreefd en gehanteerd door de spelers van de fairtradecertificering, opnieuw begrijpbaar kunnen maken.
Vertegenwoordiging: voor een Zuiden dat meer gewicht in de schaal legt
De zuiderse producenten maken zich vooral zorgen over het feit dat de initiatieven waarvan ze genieten, voortkomen uit en gestuurd worden door het noorden. Zij willen zwaarder wegen op de processen en de beslissingen. Bij de 3 voorgestelde initiatieven is er een afvaardiging van het zuiden aanwezig, maar niet in de Raad van Bestuur van Rainforest Alliance. Het is een proces dat zich gestaag ontwikkelt en het zal interessant zijn om te kijken in welke mate de stem van de zuiderse producenten zal gehoord worden. Het zuiden dat zich instrumenten toeëigent bijgebracht door spelers van het noorden moet worden aangemoedigd en gestimuleerd.
Meten van impact: wanneer komt men tot een echte vergelijking
Dat is waar momenteel het schoentje wringt. Er mogen dan wel studies bestaan die de impact van elk van de labels onder de loep neemt, de drie systemen onderling vergelijken blijkt een uiterst complex gegeven op het gebied van methodologie, aangezien elk label specifieke belangen belichaamt.
Derde debat: fair trade Noord-Noord of Zuid-Zuid: theoretisch ja, maar de praktijk hinkt achterop
’s Namiddags boog het derde panel zich over de vragen inzake de ontwikkeling van Zuid-Zuid en Noord-Noord fairtradenetwerken.
Voor kleine landbouwers uit het Noorden die experimenteren met alternatieve landbouwtechnieken door korte verwerkings- en verkoopketens te ontwikkelen, draait het om overleven. Een strijd die getuigt van de spanning tussen de industriële en ambachtelijke ontwikkeling, tussen grote supranationale en kleine familiebedrijven.
De spirit van fair trade mag dan wel rekenen op eenstemmigheid, de realiteit ligt iets moeilijker. Voor de labels die zichzelf al bewezen hebben, vormt het ondersteunen van een endogene fair trade (Noord-Noord of Zuid-Zuid) geen probleem. Toch moet men een versmelting vermijden tussen de verschillende Zuid-Noord netwerken, die een bepaalde legitimiteit hebben verworven, en de talrijke Noord-Noord of Zuid-Zuid handelsinitiatieven (bio, duurzaam, korte keten, landbouwmarkt, enzovoort).
Landbouwalternatieven in het Noorden dringen aan op een wettelijke erkenning om tot verdere ontwikkeling over te gaan.