De S van CSA
Vlamingen vinden vandaag de weg naar CSA-boerderijen. Meestal lees je dit voluit als community supported agriculture (landbouw ondersteund door gemeenschap). Maar steeds vaker hoor je ook community shared agriculture (landbouw gedeeld met de gemeenschap). Schuilt hier meer achter?
Interim-coördinator van het CSA-netwerk Dominique Gerits stelt ons gerust. “We gebruiken beide termen en in onze oprichtingsstatuten lezen we zowel shared als supported.” Het CSA-concept kwam in jaren 2000 naar Europa vanuit de Verenigde Staten en Japan.
Als lid neem je een oogstaandeel voor een jaar. Zo is de boer zeker van zijn inkomen en kan je een jaar lang genieten van verse ingrediënten. Naast groenten die je via zelfpluk kan oogsten of via pakketten kan afhalen, voorzien sommige CSA’s je ook van fruit, zuivel, vlees en zelfs bloemen.
Shared klinkt volgens Dominique zachter, het benadrukt het tweerichtingsverkeer op de boerderij. De boeren en de leden delen samen de zorg van het bedrijf, dat is echt het DNA van elk gemeenschapsboerderij. Wim Moyaert van Boerenforum is pleitbezorger om supported te hanteren. Hij vreest voor een verbreding van het concept, waarbij de ondersteuning van boeren minder van belang is. Gerits beaamt: “in de praktijkgaat de ondersteuning niet verder dan de voorafbetaling en bijhorende risicodeling. Het hangt ook echt af van boerderij tot boerderij.”
coöperatieve
Lieven Bauwens van de coöperatieve Pomona vindt het concept van het oogstaandeel bij CSA boerderijen verwarrend. “Eigenlijk zijn dit geen aandelen maar een vorm van vooraankopen, waarmee het loon van boer wordt betaald.” stelt Bauwens. “Bij de coöperatieve Pomona investeer je met een aandeel in de aankoop van grond, gereedschap enz. meer, maar je moet apart ook nog je bestellingen vergoeden. Als je aandelen hebt bij Coca Cola company krijg je ook geen gratis cola.”
Wat CSA’s wel meenemen vanuit de coöperatie-gedachte is transparantie. Elke deelnemer krijgt tijdens de AV een stem en krijgt inzage in onder meer de boekhouding van de boerderij. “Zo’n transparantie zie ik echt zelden in andere bedrijven” zegt Gerits.
Er is heel wat diversiteit binnen de CSA boerderijen. Op sommige boerderijen zijn er meewerk- of bezoekdagen, bij de CSA’s die met pakketten werken is er bijvoorbeeld minder uitwisseling. Pomona experimenteert met nieuwe modellen en ook vanuit bvb. Nederland komen er nieuwe vormen zoals Herenboeren, waarbij het initiatief vanuit de burgers komt, naar ons land. Het is belangrijk dat de gemeenschap rond de boerderij, eters en boeren, de manier vinden die best bij hen past. Een concept moet steeds lokaal ingevuld worden, maar luisteren en elders kijken is altijd leerrijk.