“Natuurbeheer en voedselproductie gaan samen!”
Fonkelende ogen verraden het, Joe is trots op z’n werk. Hij kijkt over het veld dat hij drie jaar lang heeft doen herstellen. “De grond was hier kapot.” vertelt Joe: “De bodem was zo verdicht doordat er eeuwenlang koeien hebben gegraasd, dat ik er alleen met een pikhouweel in kon werken. Het water bleef staan en er was geen leven in de bodem te bespeuren.” Daarom moest de bodem opnieuw structuur krijgen, vooraleer er groenten op gekweekt konden worden. Anders dan eerst gehoopt moesten ze hiervoor machinaal werken.
We zitten in Kontich, op een boogscheut van Antwerpen stad, de bodem bestaat uit zand-leem, wat de bodemverdichting verklaart. Naast ons raast E19 autosnelweg, dankzij de bouw ervan er in de jaren 70 ontstond het gebied de Vuyle Plas. Vandaag een wandelgebied dat Joe ook beheert.
Want Joe is niet alleen modafinil studeren boer maar ook natuurbeheerder en boomverzorger. Dat zorgt ervoor dat hij denkt op lange termijn. ‘In de bosbouw plant jij wat de volgende generatie of die daarna zal oogsten’. Je verzorgt de bodem dan ook goed voor diegene die na je komt. Het is een manier van denken die hij ook toepast op z’n boerderij.
De werken die Joe toepast in de natuurgebieden die hij beheert als zaakvoerder van Groene Aap hebben voornamelijk verarming als doel. Het groen en bruin materiaal die hij daarvan krijgt, krijgt een tweede leven op de boerderij. Het wordt aangevuld met mest van hun varkens en konijnen en levert zo topcompost op die het Vrijselfhof zelf gebruikt op de akkers.
Dry Farming
Ook voor de waterhuishouding biedt het natuurgebied kansen. “We zullen hier een vorm van dry farming toepassen”, vertelt Joe, “Hierbij krijgen de geteelde gewassen geen irrigatie.” Hoe werkt het? Naast het bos wil het Vrijselhof een vijver aanleggen. Overdag verdampt water uit de vijver en het akkerland. De wind neemt deze damp mee richting het bos die een beetje hoger gelegen ligt. Het water blijft in het bos hangen tot op de avond. Dan gaat het terug over het akkerland waar het de gewassen benevelt. “We zullen ons moeten laten inspireren door landbouwers met meer ervaring met droogte om in de toekomst ook in Vlaanderen voedsel te kunnen verbouwen en natuur te beschermen,” beklemtoont Joe.
een volledig afwateringsgebied beheren
“In 2016 hebben we samen met aandeelhouders 8ha kunnen kopen en het idee was om op langere termijn het volledige afwateringsgebied te kunnen beheren.” Volgens Joe is dat de enige manier om echt bio te werken, want anders gaan de wateroplosbare chemicaliën van de naburige boeren toch op een bioveld terecht. Het was een lange termijndroom, maar vandaag heeft Vrijselhof dit doel al waargemaakt: door de natuurgebieden die het beheert, en extra landen die het heeft kunnen aankopen of op andere manieren in handen heeft gekregen.
De nieuwe landbouwgronden die het Vrijselhof kon bemachtigen hadden ook last van een verdichte bodem, maar bovendien was de grond ook vervuild door chemicaliën en mest. Daarom besloot men de grond eerst te zuiveren met de teelt van hennep. De teelt slorpt de chemicaliën en overbemesting zeer goed op. Vervolgens zal ook hier de bodem een nieuwe structuur krijgen.
Niet alleen natuurherstel en gezond voedsel voor 300 mensen
Zowel Joe, als zijn echtgenote die mee in het bedrijf zit, als de aandeelhouders hebben een duidelijk beeld voor ogen wat het Vrijselhof moet doen:“in de eerste plaats is het een verhaal van natuurherstel, van de bodem die de producent is van het voedsel. In de tweede plaats willen we de eters gezond maken door een echt voedsel aan te bieden. Het idee is om 300 mensen van al hun eten te voorzien, behalve melk en aanverwante zuivel. Ten derde willen we het sociale gezond maken. We zitten hier dichtbij een drukke stad, mensen hebben nood om daaraan te kunnen ontsnappen. Maar het is meer dan alleen recreatie. In een boerderij of een bos werken heeft een grote therapeutische waarde.”
Vroeger hielp de volledige familie als nonkel boer moest oogsten. Vandaag krijg je daarvoor door de sociale inspectie een boete. Dat moet dringend veranderen, vindt Joe. Het economische verhaal moet dan wel leefbaar zijn, het is zeker niet de eerste bezorgdheid van het Vrijselhof.
unieke kans om voorbeeld te worden
Hij erkent dat hij geluk heeft met de aandeelhouders, ‘voor de meeste startende boeren is het onmogelijk om betaalbare pachten te vinden en de leningen die worden aangegaan moeten onmiddellijk renderen. Hier investeren we op lange termijn. Als we hierin slagen, hopen we een voorbeeld te kunnen zijn voor anderen. Zo zou een businessplan zoals dat van ons dan hopelijk banken overtuigen.’‘
Als ik Joe vraag of hij weet hoe men de structuur achter de landbouw kan verbeteren, dan antwoordt hij: “Dit zijn maar ideëen en ik weet niet of ze haalbaar zijn, maar persoonlijk denk ik dat er meer ruimte mag gegeven worden aan eigenaars om te kiezen wat er met hun verpachte grond gebeurt; waarom kan een eigenaar niet als pachtvoorwaarde opnemen dat zijn eigendom als biolandbouw moet beheerd worden? Er zijn veel startende landbouwers die bio willen werken en die zo mogelijks sneller aan grond zouden kunnen geraken indien de zittende pachter bij de pachtvernieuwing deze voorwaarde niet wil aanvaarden. De intentie van Europa is om het aandeel biolandbouw te laten groeien in de komende jaren, op deze manieren zou men dit proces kunnen helpen.
bio als norm
Anderzijds, waarom zou de staat geen gebieden bepalen waar bio de norm moet worden, zoals op randen van natuurgebieden? Of geburen van bestaande biolandbouwpercelen in waardevolle gebieden extra motiveren om zelf ook over te schakelen naar bio, zodat het areaal bio landbouw als een inktvlek zou uitdijen in die aangeduide regio’s. Hoe groter één aaneengesloten oppervlakte in bio beheerd wordt, hoe groter de impact op het milieu en de biodiversiteit. Dat is zinvoller dan her en der verspreid een klein perceel bio, toch?
Dus waarom werkt de overheid niet aan een groeperingsstrategie voor bio landbouw in en rond waardevolle natuurlijke landschappen, er bestaan middelen zoals ruilverkaveling die hierbij zouden kunnen ingezet worden én die ervoor kunnen zorgen dat landbouwers minder kilometers onderweg zijn met hun tractoren. Aanpalende biolandbouwers zouden gemakkelijker samen kunnen werken zowel wat betreft de productie als wat betreft de afzet enz. maar boeren zijn koppig en ze worden niet graag iets opgelegd, dus eenvoudig is dit allemaal niet,” beseft Joe.
Soms krijgt Joe te horen dat hij een dromer is. Maar dat vind hij niet erg. “ We hebben dromers nodig, maar wel dromers die aan hun droom werken. Daar ben ik graag mee bezig, samen met anderen” Besluit de boer/natuurbeheerder.
Het Vrijselhof is genomineerd als Newbie van de BIOSFERE KUL-werkgroep. In september wordt de winnaar verkozen.
Enkele jaren geleden gingen we ook op bezoek bij het vrijselhof. Het ging dan voornamelijk over agroforestry
meer info: https://www.facebook.com/vrijselhof/