Bioforum, BBL en Velt over agro-ecologie
Interview van Luc Vankrunkelsven met de voorzitter van Bioforum Kurt Sannen, voorzitster van Velt Leen Laenens en met de voorzitster van de Bond Beter Leefmilieu Vera Dua.
Kurt: Bioforum verdedigt de belangen van zijn leden, bio-boeren, -verwerkers en -winkeliers, maar houdt het daar niet bij. We hebben een maatschappelijk doel. We gaan voor een transitie naar een agro-ecologisch voedselsysteem.
Leen: Bioforum is gegroeid uit Velt. In het begin was VELT een vereniging van zowel bio-boeren als ecologische tuiniers. De boeren hebben na een aantal jaren hun eigen organisatie opgericht. Velt vertegenwoordigt nu nog de consumenten in Bioforum. We vieren dit jaar onze 40 jaar. Een feest waar we niet zozeer achterom kijken, maar vooruit. we willen opnieuw pionieren, ondersteunen wat aan de basis ontstaat rond samentuinen, stadslandbouw en volkskeukens.
Vera: De Bond Beter Leefmilieu was als koepel vooral bezig met de klassieke milieuproblemen zoals vissterfte in de rivieren, zware luchtverontreiniging door de industrie. Nu richten we ons vooral op de transitie naar een duurzame samenleving. De ecologische crisis los je niet op zonder bv. ook de economische en financiële crisis aan te pakken. Je moet de hele maatschappij veranderen. Vanuit die brede benadering zijn we ons ook uitdrukkelijk op landbouw gaan toeleggen. Aan de thema’s energie, mobiliteit, open ruimte en kernversterking, materialen en grondstoffen hebben we sinds een goed jaar het thema landbouw toegevoegd. Dat is van onderuit gegroeid, want vele van onze lidorganisaties zijn met landbouw en voeding bezig.
Vera: De vermindering van de vleesconsumptie is een prioritair thema voor de volgende jaren. Daarnaast willen we het platform agro-ecologie verder uitwerken.
Zoveel mogelijk pattatten uit de grond halen is verleden tijd
Luc: Ik hoor agro-ecologie en transitie vallen.
Kurt: Ja, geen groen sausje, geen transformatie van het bestaande systeem. We hebben in de landbouwschool geleerd zoveel mogelijk patatten per hectare te winnen, zonder na te denken over de milieugevolgen en de socio-economische context.
Vera: We moeten inderdaad anders gaan denken: hoe kunnen we de hele wereldbevolking, vandaag en morgen voeden op een duurzame en rechtvaardige manier en ervoor zorgen dat de boeren daarvoor een deftig inkomen krijgen. Het instrument daarvoor is de agro-ecologie.
Leen: Het zal niet eenvoudig zijn dat aan de man te brengen. Het gaat om een nieuwe vorm van denken. Het eerste dat we moeten doen is: af-leren.
Kurt: Toch is het niet nieuw, al moet ik tot de tijd van mijn grootvader teruggaan. Niets mocht verloren gaan. Wij hebben opgebruikt. Nu ontdekken we weer de waarde van kringlopen.
Vera: Goed dat jij het in de praktijk ontdekt, zo ga je anders denken. Zaak is dat denken breder ingang te doen vinden. We hebben nieuwe modellen nodig die op het terrein kunnen gebruikt worden. Daarvoor is er een sterke beweging nodig en ook ondersteuning vanuit de wetenschap.
Het systeem in crisis
Luc: Keren we even terug naar het vertrekpunt: de huidige situatie, onder meer het feit dat België landbouwproducten exporteert … en soms niet meer.
Leen: Het Russische verbod op de invoer van peren leidde tot een crisis, omdat boeren – in dit geval fruittelers – meegezogen werden in een landbouw gericht op export en daartoe werden aangezet om alleen nog Conférence te gaan telen.
Kurt: De boeren zijn inderdaad slachtoffers van de export en de hele omkadering van de liberale markteconomie, met subsidies! Nu eens om een grotere stal te zetten, dan weer om ermee te stoppen. Niet de boeren kunnen die keuzes maken. Er is van bovenaf een grote, ideologische keuze gemaakt.
Vera: Toch zijn er die uit het systeem stappen.
Kurt: De bioboeren bijvoorbeeld.
Leen: Maar ook daarbuiten, zoals we onlangs op het boerenforum in Lovendegem mochten ervaren. Zelfs burgers willen uit het marktsysteem stappen.
Lichtpunten
Luc: Laat ons eens naar enkele lichtpunten kijken. Beginnen we met de boer onder ons.
Kurt: Vleesboer met het Kempische koeienras om precies te zijn.
Luc: Dat je van uitsterven hebt gered.
Kurt: Ik kon niet anders, dit was het ras van mijn voorouders, maar dit is niet Bokrijk. Er zijn intussen zo’n zeshonderd ingeschreven dieren. Ze gedijen goed in natuurgebied, omdat ze gemakkelijk ruwvoer verteren. Goed vlees? Vraag het aan mijn klanten. Goede melk? Ja, veel ook, aldus collega Mouton uit Oost-Vlaanderen die me zegt dat ze iets minder melk geven dan zijn Holsteins, maar langer meegaan.
Leen: Dat is agro-ecologie in de praktijk.
Kurt: Alleen jammer dat we niet meer steun krijgen vanuit het wetenschappelijk onderzoek.
Luc: Toch graag nog meer lichtpunten.
Vera: Jan Douwe van der Ploeg besluit uit zijn jarenlang onderzoek dat er heel wat boeren zijn die het zeer goed doen, ook financieel, juist doordat ze niet mee stappen in het industriële landbouwmodel en alternatieven zoeken. Ook bij ons zien we dat bijvoorbeeld korteketen-initiatieven en CSA-boerderijen heel succesvol kunnen zijn.
Leen: Er zijn meer bondgenoten of toch mogelijke bondgenoten. Te beginnen bij zoekende boeren. Ze zijn niet allemaal bio, maar toch behoorlijk ecologisch en ook sociaal.
Vera: Ze proberen onafhankelijker te worden van de vrije markt door een eigen lokaal netwerk uit te bouwen waardoor de directe band met de consument verstevigd wordt.
Kurt: Ik ben het ermee eens dat we met allerlei boeren de transitieweg moeten opgaan. Want agro-ecologie is geen boek dat al geschreven is, we moeten het zelf schrijven. Burgers mogen meeschrijven, ook vanuit allerlei hoeken.
Vera: De milieubeweging is er klaar voor en wil zeker mee aan de kar duwen.
Leen: Velt ook. Velt-leden doen al veel samen. Daarbuiten zijn er nog heel wat mensen die dingen samen doen, zoals samen tuinen delen, koken, eten, enz. We lanceren op ons verjaardagsfeest een nieuw logo en de bijhorende slagzin, ons motto, is niet voor niets: samen eco actief.
Derdewereldbeweging
Vera: Nog een onmiskenbare bondgenoot is de derdewereldbeweging. Nogal wat campagnes spelen in op voedsel en landbouw.
Leen: Meer van die campagnes leggen de link met voeding en landbouw hier.
Kurt: Als ik het op kleine schaal bekijk, zie ik Natuurpunt’ers die in het natuurbeheerd gebied komen werken, waar ik mijn koeien laat grazen, zie ik boeren die elkaar helpen, klanten die zich mee inzetten en verantwoordelijkheid nemen, boeren en VELT-mensen en anderen zonder dat het nog duidelijk is wie voedsel produceert en wie het consumeert en ik zie het landschap, de ecologie, waarin al die mensen zich bewegen … op de weg van agro-ecologie.