Ga naar de inhoud
Eén plus één is meer dan twee

Dit project liep van oktober 2008 tot november 2009 en werd gesubsidieerd door de Cel Duurzame Ontwikkeling van de Diensten Algemeen Regeringsbeleid van de Vlaamse Overheid.

Samen met projectpartner VOSEC werd beslist om agroforestry op te nemen in de planning 2010. De meeste groenondernemingen zijn actief op zoek zijn naar nieuwe niches en agroforestry sluit bovendien naadloos aan bij hun lopende vergroeningstraject.

Continue capaciteitsopbouw rond agroforestry was een belangrijke pijler van dit project. Naast enkele studiedagen in binnenland werden ook buitenlandse reizen gemaakt (Frankrijk, Italië). Zo werden internationale contacten onderhouden en verder geconsolideerd. Blijkt dat in heel wat landen dit dossier sterk in beweging is, zo werd de EU-steunmaatregel voor agroforestry (art.44 plattelandsbeleid) op dit moment al in 9 landen geïmplementeerd. Maar daar blijft het niet bij: in Frankrijk bvb. wordt een consequente beleidsniveau-overschrijdende inspanning geleverd om de rol van bomen in de landbouw opnieuw als cruciaal te erkennen.

In bijna 30 gemeenten vond een infosessie plaats – meestal tijdens een landbouwraad en/of open milieuraad met landbouwers. Er werd informatiemateriaal gemaakt (DVD + brochure) dat werd voorgesteld op een studievoormiddag.  Uit interactie met het doelpubliek (voornamelijk landbouwers) blijkt dat de meesten de agronomische rol van bomen weldegelijk erkennen. Het schoentje wringt volgens hen zelf bij de incoherente regelgever. Er heerst een vrees dat de boer zijn autonomie over de zelf aangeplante boom zou verliezen door regelgeving allerhande. Wervel vraagt dan ook enkele bijsturingen in de regelgeving en een duidelijke communicatie hiervan naar de sector.

Agroforestry werd op deze infosessies door Wervel voorgesteld als één element van een bredere visie van agro-ecologische intensivering. Dit is in overeenstemming met het regeerakkoord (“productieverhoging met vermindering van gebruik van inputs”). Deze vorm van intensivering houdt in dat de structuur van een landbouwsysteem zodanig wordt verbeterd dat elk onderdeel optimaal werkt waarbij beroep wordt gedaan op ecologische interacties en synergieën voor bodemvruchtbaarheid, productiviteit en gewasbescherming (Vanloqueren & Baret, 2009). Deze verduurzaming van het landbouwsysteem verhoogt ook sterk de rendabiliteit door kostenbesparing: bedrijfs-vreemde inputs kunnen vermeden worden door de installatie van ecologische infrastructuur die ecosysteemdiensten gratis levert.

NOOT: Economische rendabiliteit agroforestry & ruimtelijke implicaties
Volgens de Franse experts (Christian Dupraz, pers. comm.) is agroforestry in staat om het bedrijfsinkomen te verdubbelen op hetzelfde areaal vanaf het moment dat de eerste bomen geoogst worden. Niet alleen door de extra inkomst van de bomen, maar ook doordat na enkele jaren de strategie van agro-ecologische intensivering vruchten zal beginnen afwerpen: de afhankelijkheid van inputs wordt verlaagd, de bedrijfsautonomie stijgt. Op die manier kunnen ook ruimtelijk meer bedrijven overleven en vervalt de noodzaak van schaalvergroting voor de bedrijven die deze strategie kiezen.

Meer info : www.agroforestry.be


Samen met projectpartner VOSEC werd beslist om agroforestry op te nemen in de planning 2010. De meeste groenondernemingen zijn actief op zoek zijn naar nieuwe niches en agroforestry sluit bovendien naadloos aan bij hun lopende vergroeningstraject.


Continue capaciteitsopbouw rond agroforestry was een belangrijke pijler van dit project. Naast enkele studiedagen in binnenland werden ook buitenlandse reizen gemaakt (Frankrijk, Italië). Zo werden internationale contacten onderhouden en verder geconsolideerd. Blijkt dat in heel wat landen dit dossier sterk in beweging is, zo werd de EU-steunmaatregel voor agroforestry (art.44 plattelandsbeleid) op dit moment al in 9 landen geïmplementeerd. Maar daar blijft het niet bij: in Frankrijk bvb. wordt een consequente beleidsniveau-overschrijdende inspanning geleverd om de rol van bomen in de landbouw opnieuw als cruciaal te erkennen.


In bijna 30 gemeenten vond een infosessie plaats – meestal tijdens een landbouwraad en/of open milieuraad met landbouwers. Er werd informatiemateriaal gemaakt (DVD + brochure) dat werd voorgesteld op een studievoormiddag. Uit interactie met het doelpubliek (voornamelijk landbouwers) blijkt dat de meesten de agronomische rol van bomen weldegelijk erkennen. Het schoentje wringt volgens hen zelf bij de incoherente regelgever. Er heerst een vrees dat de boer zijn autonomie over de zelf aangeplante boom zou verliezen door regelgeving allerhande. Wervel vraagt dan ook enkele bijsturingen in de regelgeving en een duidelijke communicatie hiervan naar de sector.


Agroforestry werd op deze infosessies door Wervel voorgesteld als één element van een bredere visie van agro-ecologische intensivering. Dit is in overeenstemming met het regeerakkoord (“productieverhoging met vermindering van gebruik van inputs”). Deze vorm van intensivering houdt in dat de structuur van een landbouwsysteem zodanig wordt verbeterd dat elk onderdeel optimaal werkt waarbij beroep wordt gedaan op ecologische interacties en synergieën voor bodemvruchtbaarheid, productiviteit en gewasbescherming (Vanloqueren & Baret, 20091). Deze verduurzaming van het landbouwsysteem verhoogt ook sterk de rendabiliteit door kostenbesparing: bedrijfs-vreemde inputs kunnen vermeden worden door de installatie van ecologische infrastructuur die ecosysteemdiensten gratis levert.

NOOT: Economische rendabiliteit agroforestry & ruimtelijke implicaties

Volgens de Franse experts (Christian Dupraz, pers. comm.) is agroforestry in staat om het bedrijfsinkomen te verdubbelen op hetzelfde areaal vanaf het moment dat de eerste bomen geoogst worden. Niet alleen door de extra inkomst van de bomen, maar ook doordat na enkele jaren de strategie van agro-ecologische intensivering vruchten zal beginnen afwerpen: de afhankelijkheid van inputs wordt verlaagd, de bedrijfsautonomie stijgt. Op die manier kunnen ook ruimtelijk meer bedrijven overleven en vervalt de noodzaak van schaalvergroting voor de bedrijven die deze strategie kiezen.


Het volledige projectverslag is aan te vragen bij Jeroen Watté – jeroen@wervel.be

Meer info : www.wervel.be/agroforestry


1Vanloqueren, G., Baret, P.V., How agricultural research systems shape a technological regime that develops genetic engineering but locks out agroecological innovations. Research Policy (2009), Volume 38, Issue 6, July 2009, Pages 971-983.