Wervel ondertekent Manifest van EU Missie Bodem. Doe mee(r)!
Anderhalf jaar nadat de Europese bodemdeal werd goedgekeurd, nodigt de Europese landbouwcommissaris uit om mee te doen met de Missie Bodem. Om onze deelname kracht bij te zetten, ondertekenen we het bijhorend manifest. En we roepen jou ook op om mee(r) te doen. Want zorgen voor bodemgeletterdheid, doen we samen. Handen uit de mouwen!
Waarom de missie bodem?
Sla dit stuk over, als Wervelaar weet je het al wel: bodemgezondheid is de bodem van de agro-ecologie. Gezonde bodems zijn ontzettend belangrijk voor dingen zoals voedselvoorziening, schoon water, frisse lucht, een veilig klimaat en diverse landschappen. Helaas zijn ze erg kwetsbaar en we besteden vaak te weinig aandacht aan de impact van onze activiteiten op de bodem. Op dit moment wordt ongeveer 60% van de bodems in de Europese Unie als ongezond beschouwd, wat betekent dat er niet genoeg gedaan wordt om ze te beschermen. Meer dan een kwart van de landbouwgronden in Europa heeft te maken met problemen zoals erosie, verdichting, verzilting/alkalinisatie, overbemesting of verlies van bodemkoolstof. Ook is bodemverontreiniging een groot probleem in steden en industriële gebieden. Door klimaatverandering worden extreme weersomstandigheden zoals overstromingen en droogtes steeds erger, wat de aantasting van de bodem verergert. Toch spelen bodems wereldwijd een cruciale rol doordat ze ongeveer 80% van de koolstof in ecosystemen opslaan die zich op het land bevinden.
Waarom ondertekent Wervel dit manifest?
De Europese Commissie nodigt niet alleen vriendelijk uit om mee te doen, maar weet dat koken geld kost. Ze heeft er een pak geld voor vrijgemaakt om op het terrein (eerder dan in een ivoren toren aan een universiteit) een verschil te maken. Innovatie van onderuit dus! Eindelijk. Ze wil tegen 2030 honderd living labs en lighthouses realiseren die de weg tonen naar gezonde bodems.
Living labs zijn plekken om ter plaatse te experimenteren. Onderzoekers, landbouwers, burgers komen samen om te innoveren en experimenten te coördineren op meerdere locaties.
Lighthouses (vuurtorens) zijn afzonderlijke locaties waar bewezen goede praktijken worden gedemonstreerd. Ze kunnen deel uitmaken van living labs en zijn inspirerende plaatsen voor peer-to-peer leren.
Omdat Wervel de agro-ecologische voorhoede als inspiratiebron ziet voor bodemzorg, tekenen we dit manifest, en doen we ons best om de missie te helpen realiseren. We verbinden pioniers, ontwikkelen innovatieve praktijken en ontsluiten kennis, in samenwerking met boeren. Zo sluit de Missie Bodem ook aan bij waar de voorhoede enthousiast rond is.
Jen Nold van CSA De Witte Beek: “Afgelopen winter heb ik een nieuwe wereld ontdekt door te lezen en te luisteren naar stemmen die vertellen over het functioneren van bodemleven. Hoe bodemschimmels en bacteriën met elkaar interageren, en vooral ook met de wortels van onze teelten, ook wel bekend als de ‘sociobiome’ of ‘gemeenschap’, heeft me betoverd. Het was zowel exhilarating als uitdagend om te beseffen hoe belangrijk biodiversiteit bovengronds en ondergronds is voor het welzijn van onze planten. Als groenteboeren scoren we hier niet goed in. Maar is er niet een andere manier? Veel inspiratie uit binnen- en buitenland en tal van ideeën voor experimenten, we gaan ermee aan de slag!”
Waarom onderteken jij dit ook best?
Dan sluit je je aan bij een levendige gemeenschap, krijg je toegang tot kennis en netwerkmogelijkheden. Je kunt informatie uitwisselen via nieuwsbrieven, evenementen en een speciale beurs, waardoor je op de hoogte blijft van de voortgang en activiteiten van de Missie. En daar heb je zelf baat bij: als wakkere burger en eter die een lokale voedselgemeenschap vormgeeft die voluit gaat voor gezond voor boer, mens en planeet, maar evengoed als boer die agro-ecologische stappen vooruit wil zetten met agroforestry, regeneratief begrazen, schimmeldominante compost…
OK Getekend. Tijd voor actie
Op het Wervelweekend eind vorig jaar ontstond een bodemwerkgroep, die in februari nog eens bij elkaar kwam op de Smaakboerderij in Deinze (zie foto boven) waar regeneratieve pionier Rik Calus ons inspireerde met zijn aanpak van agroforestry en regeneratieve begrazing met kippen, schapen, paarden.
Regeneratieve landbouw verzorgt niet alleen gewassen en dieren, maar ook de wieg van het leven zelf, uit respect voor Moeder Aarde. Gezonde bodems vandaag bepalen de overvloed van onze oogst morgen.
regeneratieve pionier Rik Calus
Binnenkort komen we opnieuw samen. Heb je zin om mee te doen of heb je een goed idee voor een Wervel-actie rond bodemzorg? Ken of ben je een pionier die het graag uitlegt of wil experimenteren?
Op dit moment zijn we bezig met:
- samenstellen van een brochure “een regeneratieve kijk op bodem”, zowel naar burgers als naar boeren, waar pioniers en vernieuwende inzichten in beeld komen.
- zoeken naar Europese middelen om veelbelovende bodeminnovaties samen met boeren te ontwikkelen en verder te verspreiden
- opnemen en monteren van podcasts Pier Review – brengt de bodem tot leven
- open staan voor andere ideeën voor meer bodemgeletterdheid 😉
Heb je een idee of wil je meedoen? Mail naar jeroen@wervel.be.
Missies? Loop naar de maan!
Waarom komt de Europese Commissie nu ineens met verschillende missies af? EU-missies zijn een nieuwe manier om concrete oplossingen te bieden voor enkele van onze grootste uitdagingen. Ze hebben ambitieuze doelstellingen en zullen tegen 2030 concrete resultaten opleveren. Ze zullen effect sorteren door onderzoek en innovatie een nieuwe rol te geven, in combinatie met nieuwe vormen van governance en samenwerking, en door burgers erbij te betrekken.
EU-missies zijn een nieuwigheid in het onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon Europa voor de jaren 2021-2027. Er zijn er op dit moment al vijf:
- Aanpassing aan de klimaatverandering: ten minste 150 Europese regio’s en gemeenschappen ondersteunen om tegen 2030 klimaatbestendig te worden
- Kanker: het leven van meer dan 3 miljoen mensen tegen 2030 verbeteren door preventie, behandeling en oplossingen om langer en beter te leven
- Herstel van onze oceanen en wateren tegen 2030
- 100 klimaatneutrale en slimme steden tegen 2030
- Een bodemdeal voor Europa: 100 levende laboratoria en vuurtorens om de overgang naar gezonde bodems tegen 2030 te leiden.
Die aanpak is te danken aan een dame met een missie: de econoom Mariana Mazzucato, een zeer belangrijk denker over innovatie en beleid. Zij inspireerde de Europese Commissie door te analyseren hoe de Amerikaanse overheid in de jaren 60 succes boekte in haar missie om een man op de maan te zetten en levend terug te brengen. Dat vereiste gecoördineerde actie op verschillende vlakken. In haar boeken ontmantelt zij heersende mythes over de rol van overheid en de privésector, mythes die zo vaak herhaald worden dat ze als waarheid worden aanzien.
Absolute aanrader is haar boek The value of everything: making and taking in the global economy, waarin ze bekijkt wie waarde toevoegt en waarde onttrekt in de globale economie. Ze betreurt vooral waarom er door economen en bij uitbreiding door iedereen zo weinig over waarde wordt nagedacht. Ze maakt de analyse dat overheden markten creëren en moeten zorgen niet voor een gelijk speelveld, maar voor een hellend speelveld, dat de economie stuurt in een richting die maatschappelijke uitdagingen niet uit de weg gaat, maar juist aanpakt. Geen wonder dus, dat de Europese Commissie zich liet inspireren door haar gedachtegoed over de mission economy.