Onlangs krikte de Vlaamse Regering de ambitie op om de uitstoot in de landbouwsector met bijna 31,3 % te verminderen tegen 2030 ten opzichte van 2005. Een nieuwe commissie moet de regering daarin adviseren, want daar zijn we nog lang niet. In juli pleitte onze collega Jeroen Watté in het Vlaams Parlement voor een andere kijk op bodem. Pionier Jos Van Reeth riep de overheid op om kleur te bekennen.

Nieuwe commissie

Recent richtte het Vlaams Parlement een Commissie Vlaams Energie- en Klimaatplan op. Die wil aanbevelingen formuleren om het beleid verder te onderbouwen. In drie hoorzittingen over het thema landbouw mochten diverse belanghebbenden hun zeg doen, waaronder Wervel vzw (in het luik onderzoek) en regeneratieve boer Jos Van Reeth (in het luik praktijk).

Onderzoek: wie inspireert wie?

Was Wervel als ngo de vreemde eend in de bijt tussen Joris Relaes (ILVO-baas) en Anton Riera (onderzoeker aan de UCLouvain, die studie van Greenpeace voorstelde)? Niet helemaal. Joris Relaes eindigde zijn presentatie met een oproep voor beter bodembeheer. Wervel vindt de link tussen pioniers en onderzoek cruciaal. Agro-ecoloog Jeroen Watté pleitte dan ook voor een andere kijk op bodem, want pioniers doen dingen die veel wetenschappers nog niet capteren. Zo bestaat er op vlak van koolstofopslag een grote discrepantie (zowel qua snelheid als qua totaal potentieel) tussen wat onderzoekers modelleren en wat pioniers in de praktijk realiseren. 

Veerkrachtige bodems

Er is veel meer mogelijk dan we zouden denken op vlak van de opbouw van veerkracht in landbouwbodems, maar daarvoor moet de sector (en de onderzoekers) de achterhaalde kijk op bodems durven laten varen. Echt gezonde bodems krijgen we door vitale planten te kweken, liefst diverser en met een groter aandeel meerjarigen. Naakte bodems horen in de taboesfeer te komen. We moeten inzetten op bodembiodiversiteit als nieuw verdienmodel. 

Bodemvruchtbaarheid en veerkracht kunnen we tegelijk opbouwen, terwijl we besparen op inputs zoals kunstmest en pesticiden. Wetenschappelijk is het klaar: we moeten de parallel durven zien tussen hoe onze darmflora onze gezondheid bepaalt en hoe het bodemleven de plantgezondheid in de hand werkt. Het is niet meer dan logisch om ontzag op te brengen ten aanzien van miljoenen jaren onderzoek en ontwikkeling (planten en bodemleven als één systeem), als je vaststelt dat bodems indien ze de juiste context krijgen, ook nog eens meer koolstofopslag realiseren en gezondere voeding voortbrengen.

Andere thema’s waren de koolstofboekhouding van onze landbouw (telt de soja-ontbossing mee?), energie-efficiëntie van landbouw (die is factor 6 verlaagd de laatste 70 jaar), de kenniserosie op vlak van bodem (wat wisten we voor WO I dat we slechts de laatste decennia vanuit de ecologie herontdekken?), de inspirerende aanpak van kringlooplandbouwers in het noorden van Nederland die ammoniakemissie-arme mest bovengronds mogen uitrijden, gegroepeerd in de Vereniging tot Behoud van Boer en Milieu en ondersteund door bodemdeskundige Peter Vanhoof.

Tunnelvisie

Het gevaar van tunnelvisie loert overal om de hoek. Twee voorbeelden: beleidsmakers verplichten mestinjectie om de ammoniakemissie te verminderen, maar het gevolg daarvan is dat de lachgasemissie toeneemt, een enorm sterk broeikasgas. 

Of het toekennen van koolstofkredieten aan boeren die vanuit privé-initiatieven op basis van achterhaalde modellen en zonder iets te doen aan de machtsonevenwichten in de keten, waarbij ook nog eens een massa geld blijft plakken bij intermediairen.

Bekijk de uiteenzetting van Wervel (40 minuten):

Bekijk de presentatie:

Pionier Jos Van Reeth roept op tot kleur bekennen

Een verfrissende kijk kreeg dezelfde Commissie twee weken nadien van regeneratieve pionier Jos Van Reeth van het Land van Ny. Zie ook portret van Jos hier: Wat als koeien gras zouden eten? Jos won de eerste innovatieprijs van Boerenbond eind jaren negentig.

Jos specialiseerde zich in begrazingstechnieken en kan verbluffende resultaten voorleggen. Geïnspireerd oa. door het Jena biodiversiteitsexperiment boekt hij enorme vooruitgang in biodiversiteit, productiviteit, dierenwelzijn en bodemherstel en dat alles quasi zonder externe inputs. De heilige graal in dat proces van regeneratie is koolstof, met name vloeibare koolstof die wortels uitstoten. 

Jos betreurt dat de overheid in gebreke blijft op volgende vlakken:

• Educatie over het verband tussen bodemleven en gezondheid
• Waken over gezondheid van voedsel
• Incentives voorzien om te differentiëren op basis van intrinsieke kwaliteit
• Reguleren van de koolstofmarkt, in plaats van het zoals nu over te laten aan het wilde westen

Jos roept de overheid op om kleur te bekennen, door een onderscheid te maken met kleuren. Dat zou kunnen gebeuren zowel voor natuurreservaten als voor landbouwgronden. Gronden met weinig organische stof (minder dan 2%) krijgen een rood label: daar worden nu vaak lege calorieën geteeld. Hiermee zou geen overzeese handel mogen gedreven worden zodat geen enkel continent elders gronden uitput. Deze gronden kunnen bijvoorbeeld aan jonge boeren gegeven worden om zich te bewijzen, of kunnen ingezet worden voor natuurherstel, rewilding of begrazingsprojecten. Gronden boven de 5% organische stof kunnen regeneratief genoemd worden, die mogen gerust gesubsidieerd worden, en die genezende voeding kan dan bij voorkeur ingezet worden voor kinderen, ouderen en zieken. Alles wat tussenin ligt qua organische stof (tussen 2 en 5%) is duurzaam en brengt voeding voort die aanvaardbaar is. Het is duidelijk dat “duurzaam” niet de overtreffende trap is: duurzaam is niet goed genoeg.

Is een regeneratief landbouwmodel wel financieel haalbaar? Bekijk het antwoord van pionier Jos Van Reeth (1 minuut).

Bekijk de volledige uiteenzetting van pionier Jos Van Reeth (30 minuten):

Wat vind jij van deze inbreng? Geef gerust feedback. Reacties meer dan welkom via Jeroen.