Ben jij kritisch over het hele voedselsysteem en wat er op je bord ligt? Of ben je als boer volop bezig met zaken als zorg voor bodem, biodiversiteit en pesticidenvrij telen? Dan kan het zijn dat je soms gefrustreerd geraakt over het hele voedselsysteem. Alleen hebben we precies weinig impact. Hoe kunnen we dan wel een positieve impact maken? Bij Wervel geloven we dat dat kan door voedsel weer in eigen handen te nemen. Maar hoe doe je dat?

Als de moed in je schoenen zakt

Ben jij al kritisch over wat er op je bord ligt? Je doet misschien zelf al je best om ecologisch en fair te eten. Je kiest voor biologisch en lokaal. Enkele ingrediënten zoals palmolie en tonijn zijn een taboe in de koelkast. Of je kiest als boer om de bodem niet te keren en meer aandacht te besteden aan biodiversiteit. Dat zijn ontzettende goede zaken, maar soms zakt de moed je misschien in de schoenen. Want terwijl jij ervoor zorgt dat de boer een eerlijk vergoeding krijgt voor de groenten die je bij hem koopt, zie je honderden boeren die wel te weinig betaald worden. 

Terwijl jij als boer kiest voor agro-ecologie, zie je de velden van collega-boeren er pesticiden-oranje bijliggen in het voorjaar. Daarom hebben we nood aan een systemische en culturele verandering. De spelregels waaraan iedereen zich moet aan houden, de manier waarop we kennis verzamelen, financieringsmethoden, moeten we veranderen. Maar dat is een dikke, taaie boterham om je tanden in te zetten.

Wervel gelooft dat jij een belangrijke rol hebt om de systeemverandering te voeden. Door onszelf te verenigen en in dialoog te gaan met onze omgeving zorgen we voor een omwenteling. Dat is voedsel in eigen handen nemen.

Veranderingen in het verleden

De samenleving verandert continu. De technologische revolutie zorgt ervoor dat we quasi onvoorbereid de wereld in kunnen trekken en onze GPS zorgt ervoor dat we op de juiste plek terechtkomen. We krijgen fors minder kinderen door onder meer educatie, gezinsplanning en emancipatie. Die veranderingen starten vaak ondergronds en worden langzaamaan opgepikt en versterkt. Vaak starten die veranderingen niet intentioneel maar spelen ze op elkaar in. Neem de manier waarop we als samenleving gestopt zijn met roken bijvoorbeeld. Hoogleraar transitiekunde  Jan Rotmans beschrijft het volgende: “Vijftig jaar geleden stopte een kleine groep hoogopgeleiden, tijdens de gezondheidscultus haakte een grotere groep aan en nu blijft er maar een kleine groep hardnekkige rokers over. Na dertig jaar, toen de cultuuromslag al was gemaakt, kwamen er pas regels en wetten door de overheid.“
Het voorbeeld toont ook aan dat we spreken over een lange termijn. 

De 25% revolutie

Volgens Broederlijk Delen hebben we  uiteindelijk 25% van de bevolking nodig om die omwenteling waar te maken. Het is de kritische massa die ervoor zorgt dat wetten veranderen, andere culturele waarden centraal komen te staan en  zo de maatschappij  eerlijker worden. Het leidmotief van de nieuwe economie zou volgens Broederlijk Delen de donut-economie moeten worden. Waar alle mensen de basisbehoeften hebben én onze leefomgeving hersteld is.

Ook het bekende gedicht ‘Verzet begint niet met grote woorden’ van Remco Campert vertelt hoe we ons moeten verzetten, dan wel moeten veranderen: jezelf een vraag stellen, daarmee begint verzet. En dan die vraag aan een ander stellen.

Pioniers & commons

Wervel gelooft dat verandering plaatsvindt dankzij uitwisseling. Door te leren van elkaar, door samen een vuist op tafel te slaan. En zo’n plaats kan gecreëerd worden door een common. Want de commoners zijn een groep mensen die samen zorg dragen voor iets. Het zijn proeftuinen om te leren en elkaar aan te moedigen, het zijn manieren van kennisdelen die toegankelijk zijn voor iedereen. 

Op een CSA-boerderij leren deelnemers opnieuw oude groenten kennen en worden recepten uitgewisseld. Via samenwinkels leren boeren en klanten wat het betekent om een winkel open te houden en inspraak te faciliteren met de coöperanten. 

Vervolgens gaan we ook aan agendasetting doen. Indien iedereen alleen zelf stopte met roken zonder er maatschappelijke ruchtbaarheid aan te geven, zou er maatschappelijk niets veranderd zijn. Het is door te signaleren dat je stopt met ploegen of start met een eerlijke prijs te betalen voor de boer dat er navolging kan komen.

Samen werken we er aan. We mogen niet de fout maken van het verleden door één systeem heilig te maken. In de landbouw is dat een verkeerde keuze, want elke bodem heeft eigen mogelijkheden én behoeften: een kleibodem is anders dan een zandgrond. Maar dit geldt natuurlijk ook voor elke mens. Niet één model zal voor iedereen werken. Sommigen kiezen ervoor om veganistisch door het leven te gaan, anderen vinden net dat dieren eten ons dichterbij de natuur brengt. Die diversiteit moeten we omarmen. De verandering zal niet eenduidig zijn. Vandaag zien we  net veel polarisatie: vlees of vegan. Natuur of landbouw. De grootste uitdaging wordt om te blijven uitwisselen met mensen waar je het niet mee eens bent, omdat je waarden verschillen. Alleen zo vinden we 25% mensen die samen de tilt doen gebeuren. 

Meer doen?

• Lees meer over Voedsel in eigen handen
• Bekijk de volgende activiteiten
• Doe mee.