Het klimaatbeleid moet boer-inclusief: geef agro-ecologie ruimte
- Door Wervel
Foto: klimaatmars Brussel – CC FIANBelgium
Er is op dit moment genoeg eten op de wereld om iedereen te voeden. Toch zijn er meer dan dubbel zoveel mensen met overgewicht dan dat er mensen zijn die honger lijden. Samen vormen deze twee groepen bijna de helft van de wereldbevolking. We slagen er dus niet in voedsel eerlijk te verdelen. We slagen er ook niet in zij die ons voedsel telen eerlijk te betalen. Integendeel, boeren krijgen de schuld van ongeveer alles wat misloopt: de biodiversiteit die achteruit gaat, de klimaatverandering… Boeren zijn echter deel van de oplossing.
Het is duidelijk: de systeemfouten in ons economisch systeem raken maar niet opgelost. Debatten over hoe de milieu- en maatschappelijke kosten maar niet geïnternaliseerd worden in de prijs van ons eten, lopen al decennia lang. Meer dan tien jaar geleden werd bijvoorbeeld in Nagoya op de biodiversiteitstop afgesproken dat schadelijke subsidies zouden worden uitgefaseerd. Vandaag blijkt dat dode letter. Half september kwam FAO, de voedselorganisatie van de VN, nog met de boodschap dat ongeveer 87% van ‘s werelds landbouwsubsidies zowel mensen als de planeet schaden en bovendien de prijs van voeding kunstmatig laag houden. Het advies: heroriënteer subsidies naar activiteiten die wel maatschappelijk gewenst zijn. Maar beleidsmakers nemen hun verantwoordelijkheid niet op. Voor boeren verschaft dat geen ideale context om te innoveren.
Toch zijn er boeren wereldwijd die inventief genoeg zijn om – tegen verkeerde economische signalen in – agro-ecologisch te boeren. Wat doen agro-ecologische boeren voor het klimaat?
Kort gezegd, zij realiseren winst op drie vlakken: ze leggen koolstof vast, ze vermijden CO2-uitstoot en ze bouwen aan de nodige veerkracht om met klimaatverandering om te gaan.
Koolstofvastlegging
Agro-ecologische technieken zoals gewasdiversificatie, meerjarigen in de rotatie, het roterend begrazen van koeien op de wei en gemengde landbouw waarbij veeteelt en akkerbouw samenwerken, verhogen de humus in de bodem. Bodemopbouw dus, in tegenstelling tot meer dan 90% van de gangbare bodems die jaarlijks dunner wordt. Weinig geweten is dat het verdwijnen van humus verantwoordelijk is voor ongeveer een zesde van alle overtollige CO2 in de atmosfeer. Het aanplanten van bomen, hagen en houtkanten op weiden en akkers legt koolstof vast in hout, dat voor duurzame toepassingen kan worden gebruikt.
Minder uitstoot
Agro-ecologische boeren telen liefst voor een markt die dichtbij zit. Onze aardappelen tot diepvriesfriet verwerken voor een Nieuw-Zeelands fastfoodrestaurant is misschien niet zo opportuun. Nabije markten met minder tussenschakels (en eerlijke prijzen!) vermijden voedselkilometers.
Agro-ecologisch werken betekent minder afhankelijk worden van chemische inputs. Om die inputs te maken worden veel fossiele brandstoffen gebruikt. Agro-ecologische veetelers kiezen voor grondgebonden landbouw, waarbij veevoeder uit de nabije omgeving komt en ook de mest in een lokale kringloop zit. Zo vermijden zij ontbossing op massale schaal voor veevoeder, zoals we die zien in de Cerrado in Brazilië.
Veerkracht en klimaatadaptatie
Agro-ecologische boeren kunnen via hun humusrijke bodems beter om met wateroverlast en droogte. Een kleinschaliger landschap met meer diversiteit is beter bestand tegen weersextremen.
Agro-ecologische boeren werken tegelijk aan biodiversiteit, proper water en gezond voedsel. Zoals iedereen die voedsel produceert, verdienen zij een eerlijk inkomen. En vooral: aanmoediging in plaats van tegenwerking.
Boeren zijn deel van de oplossing
Op de klimaatmars kwamen 50.000 klimaatbetogers samen in Brussel. Begin november is er de klimaattop in Glasgow, hét moment om een kordaat klimaatbeleid te eisen. Laten we daarbij dan niet alleen beleidsmakers wakker schudden, maar ook betogers en activisten.
De boer is niet de schuldige van de klimaatcrisis, wel het systeem van goedkoop voedsel. Boeren hebben een cruciaal deel van de oplossing binnen bereik: zij zijn de enigen die ervoor kunnen zorgen dat koolstof in de bodem geraakt. Geven we hen die kans?
Meer weten? Lees ook dit artikel van Myriam Dumortier in Natuurpunt Focus: Naar samenwerking tussen landbouw en natuur. Agro-ecologische boeren tonen de weg.