Gezonde voeding begint in de bodem. Het bodemleven is het immuunsysteem van planten. Gezonde bodem, gezonde planten, gezonde dieren, gezonde mensen. Anders gezegd: bodembiodiversiteit is de sleutel voor regeneratieve landbouw. Met de natuur mee boeren is boerenverstand: dat loont. Agro-ecoloog Jeroen Watté gaat in gesprek met pioniers die de kracht van biodiversiteit inzetten voor meer leven in de bodem. Beluister de podcast Pier review: brengt de bodem tot leven.

Op de hoogte blijven van volgende afleveringen? Ga naar Spotify en klik onder de afbeelding op ‘Volgen’. Opmerking of feedback op deze podcast? Of wil je graag zelf van je laten horen in deze podcast? Mail naar jeroen@wervel.be.

Aflevering 12 – In gesprek met Jos Willemsen over syntropische landbouw DEEL 2

Vandaag sprak ik opnieuw met Jos Willemsen over syntropie, die je kan zien als een krachtige samenwerking tussen natuur en landbouw, door te zoeken hoe je kan meewerken met de biodiversiteit die klaar staat om te helpen. We hadden het over de manier van aanplanten, hoe je de bodemcondities kan verbeteren en kan zorgen voor een vitale start van het plantsoen, over de aanplantkosten, hoe je een productief systeem ontwerpt, en of dat past bij hoe de overheid de subsidiemaatregel heeft opgevat voor boslandbouwsystemen in Vlaanderen. Je hoort het eerste deel van ons gesprek, want we waren niet meteen uitgepraat.

Deze podcast kwam er met steun van het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen, meer info op ⁠www.agroforestryvlaanderen.be

Aflevering 11 – In gesprek met Peter Vanhoof over bodem als verdienmodel DEEL 2

Je hoort het 2de deel van mijn gesprek met Peter Vanhoof, bodemconsultant in de regeneratieve landbouw, die ook tijdens onze bodemconferentie een presentatie gaf. We bespraken het beleid dat ver staat van de boer en agro-ecologisch perspectief mist, en hoe we de performantie van landbouw beter zouden kunnen benaderen. Nutriëntendichtheid van gras en melk komen aan bod, en ook een andere kijk op plantenvoeding, bodemgezondheid en een meetmethode die Peter zelf ontwikkelde. Tot slot horen we waar Peter zijn inspiratie haalt.

Aflevering 10 – In gesprek met Peter Vanhoof over bodem als verdienmodel DEEL 1

Ik sprak met Peter Vanhoof, bodemconsultant in de regeneratieve landbouw, die ook tijdens onze bodemconferentie een presentatie gaf. Tijdens ons gesprek hadden we het over Peter’s onconventionele reis in de landbouw, van België naar Polen en via bijenteelt tot bio-elektronische metingen. We bekeken kritisch de gangbare bodemanalyses en ontdekten Peters eigen meetmethoden. Ook het belang van bewortelingsdiepte en de complexe relatie tussen drijfmest en bodemleven kwamen aan bod, net als de destijds door Wageningen bewezen praktijken voor hogere stikstofefficiëntie die dringend aan herontdekking toe zijn, maar ook meer recente ervaringen van boeren die verrast worden door positieve resultaten na eenvoudige veranderingen. Dit is pas het eerste deel, want er was stof genoeg voor een tweede episode.

Aflevering 9 – In gesprek met Dave Buchan over bodemleven Deel 2

In het vervolg van het gesprek met Dave hebben we het over het belang van het culinaire, de smaak en versheid, de voldoening van het werk maar ook de zwaarte van het beroep, hoe bewaring verbetert en ziektedruk afneemt met agro-ecologische maatregelen, het ondergewaardeerde belang van bovengrondse biodiversiteit. Dave deelde zijn ongenoegen over hoe het gebrek aan focus op biodiversiteit in academia samenhangt met winstgedreven onderzoeksfinanciering en korte termijn agenda’s, over waarom hij – ondanks een uitgesproken wetenschappelijke attitude – academia achter zich liet, maar toch nog probeert bij te blijven met nieuwe interessante inzichten van de laatste jaren. Dave benadrukt dat een zekere graad van vrijheid nodig is voor innovatie en is dus teleurgesteld in het beleid, dat vooral bestraft en bovendien te weinig doet aan de toegang tot landbouwgrond voor mensen die willen starten. Het gesprek eindigt met enkele inspiratiebronnen en zijn visie op het integreren van dieren.

Aflevering 8 – In gesprek met Dave Buchan over bodemleven Deel 1

Dave Buchan is sedert 2015 medeboer op het Wijveld, een biologische CSA-zelfoogstboerderij met groenten en kleinfruit op 5 hectare in Destelbergen. Na zijn doctoraat in de bodemecologie werd hij niet alleen boer maar ook docent bodem bij Landwijzer, het vormingscentrum voor biologische en biodynamische landbouw en voeding in Vlaanderen.

Ik sprak met Dave over de paradigmashift in de plantenvoeding, nl. dat planten zich kunnen voeden met veel complexere nutriënten dan alleen die in minerale vorm, over hoe hij na het wetenschappelijke onderzoek en het vele microscoop speurwerk naar nematoden het lichamelijk positief effect heeft ervan bij het “thuiskomen” als medeboer op het Wijveld, de tweede CSA-boerderij in Vlaanderen. We bespraken composteringstechnieken en -kwaliteiten, mulchen, de effecten van wormenthee, groenbemesting, het belang van bodemanalyse met een spade in de grond, en de noodzaak aan agroforestry, of behaging van het landschap. Het vervolg hoor je in de 2de episode want we waren niet meteen uitgepraat.

Aflevering 7 – In gesprek met Filip Ally over regeneratief begrazen

Filip Ally baat een zoogkoeienbedrijf Bwb-fokkerij Van de Pannemeers uit op een zandleembodem in Tielt. Het bedrijf groeide geleidelijk en omvat nu ongeveer 120 Belgisch Witblauwe koeien op 14 hectare. Filip legt uit hoe hij andere rassen inkruist en welke voordelen dat biedt zowel voor het kalven als voor het rantsoen van de dieren. Hij licht toe hoe je bodems kan regenereren door kruidenrijk grasland te ontwikkelen en door roterend begrazen toe te passen, sinds een jaar ook met een mobiele kippenstal. Filip deelt zijn ervaringen met het verhogen van de organische stof in de bodem, het minimaliseren van ontworming en zijn ambitie om de vermarkting van zijn producten te verbeteren.

Aflevering 6 – In gesprek met Nico Vandevannet over levende bodems en nuchter boerenverstand

Nico Vandevannet is tuinbouwer op De Levende Aarde, een biologisch groenteteeltbedrijf op 6 hectare in Hertsberge. Hij is docent bodem bij Landwijzer en won in 2021 de eerste Bodemschep. Agro-ecoloog Jeroen sprak met Nico over zijn inspiratie uit het bos, zijn overstap naar andere grondbewerking met de actisol, verminderde nood aan dierlijke mest, oppervlaktecompostering met groenbemesters, en het nabootsen van exudaten met suiker. Ze bespraken ook gemengde landbouw, compost en compostthee, lichtere machines, en zijn toekomstvisie van minder mest en energieverbruik.

Aflevering 4 en 5 – In gesprek met Johan Boussemaere (het land van melk en honing) over bio-holsteinkoeien op een levende bodem

In deze aflevering praat agro-ecoloog Jeroen met Johan Boussemaere over zijn ervaringen als biologische boer, het belang van gesloten kringlopen en bodemvruchtbaarheid. Leer meer over de geschiedenis van het Land van Melk en Honing, de overstap naar biologische landbouw en de voordelen van het laten grazen van koeien in de buitenlucht. Beluister de boeiende conversatie in deze vierde aflevering van Pier review – brengt de bodem tot leven. Deel 1 van 2.

En hier is deel 2: het vervolg van het gesprek.

Aflevering 3 – In gesprek met Ine Craenhals van de Boerencompagnie (Leuven) over roterend begrazen

Eind augustus ‘22 spreekt Jeroen opnieuw met Ine Craenhals van de Boerencompagnie in Heverlee, een extreem natte en een extreem droge zomer na de eerste episode. Intussen is Ine begonnen met mobiel melken, vrij uniek in Vlaanderen. Maar wel een logische combinatie met roterend begrazen. We spreken over hoe het is om te boeren onder publiek toezicht, over innovaties zoals een koeparasol of doorzaaimachine, over botanische observaties en het omgaan met klimaatgrillen.

Deze episode is de tweede in een reeks over roterend begrazen. Samen met Odisee Hogeschool startte Wervel in 2019 een lerend netwerk op met boeren die vooruitgang willen boeken in roterend begrazen, of een stapje verder: leren van pioniers in regeneratief begrazen. Door de dieren om de paar dagen of sneller om te weiden krijgt het gras voldoende hersteltijd. Het doel van zo’n agro-ecologisch beheer van bodem en water is meer dierenwelzijn, meer voederautonomie en meer veerkracht in het systeem.

Deze reeks krijgt steun van de Vlaamse overheid en het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.

Aflevering 2 – In gesprek met Jos Willemsen over syntropische landbouw

In deze tweede aflevering spreekt Jeroen met Jos Willemsen. Hij was jarenlang landschapsarchitect maar kwam tot het inzicht dat een mooi visueel ontwerp nog niet betekent dat het landschap vitaal en veerkrachtig wordt. Zo kwam hij op het spoor van syntropische landbouw, een vorm van agroforestry, waarbij je inspeelt op de natuurlijke successie. Bijvoorbeeld door zomersnoei van ondersteunende boomsoorten voor meer dynamiek. We hebben het over een omslag van materiedenken naar energiedenken en biodiversiteit als extreme efficiëntie. 

Deze podcast kwam er met steun van het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen, meer info op agroforestryvlaanderen.be.

Aflevering 1 – In gesprek met Ine Craenhals van de Boerencompagnie (Leuven) over roterend begrazen

In deze eerste aflevering spreekt Jeroen met Ine Craenhals, zij is boerin bij de Boerencompagnie in Heverlee, een gemengde landbouwcoöperatieve. Ine is een gepassioneerde ambachtsvrouw die het samenspel regisseert van gras en grazende koeien. Daarnaast bouwde ze een innovatieve korte keten uit met artisanale zelfverwerkte zuivel en vlees. Een gesprek over inspiratie, obstakels en toekomstplannen met roterend begrazen.

Deze aflevering is de eerste in een reeks over roterend begrazen. Samen met Odisee Hogeschool startte Wervel in 2019 een lerend netwerk op met boeren die vooruitgang willen boeken in roterend begrazen. Door de dieren om de paar dagen of sneller om te weiden krijgt het gras voldoende hersteltijd. Het doel van zo’n agro-ecologisch beheer van bodem en water is meer dierenwelzijn, meer voederautonomie en meer veerkracht in het systeem.