Inspring/forum – legislatief theater
Op voorstel van de Europese initiatiefnemers van Cityzen hebben de partnerlanden de opdracht gekregen om onder meer de forumtheatermethode te gebruiken om tot besluitvorming te komen, in concreto. een charter over duurzame consumptie.
De forumtheatermethode is niet zomaar een methode die in deze strategie uit de lucht komt vallen.
Het is een beproefde methode die sinds een 40-tal jaar ongeveer overal in de wereld wordt gebruikt. De bedoeling is telkens om onderdrukkingssituaties of onuitgesproken dilemma’s in de belangstelling te brengen en ze te ‘dynamiseren’.
‘Dynamiseren’ gebeurt hier niet alleen door te tonen hoe sociale systemen er in slagen om sociale en ecologische dilemma’s onopgelost te laten maar ook door het publiek de kans te geven om te trainen in het omgaan met die statische mechanismen.
Voor wie nog niet op de hoogte is hoe een forumtheatervoorstelling werkt, hier een summiere steekkaart. Andere lezers kunnen gerust verder lezen vanaf ‘legislatief theater’.
Een voorstelling bevat twee belangrijke delen:
Het stuk wordt gespeeld door een vaste groep acteurs. In tegenstelling tot klassieke stukken eindigt het stuk na de climax en is er geen catharsis (happy end). De probleemstelling wordt dus concreet uit de doeken gedaan zonder het publiek een oplossing voor te stellen: alsof je het sprookje van Sneeuwwitje vertelt en stopt voor de prins ten tonele komt. Het gevolg daarrvan is dat het publiek zelf de verantwoordelijkheid kan voelen om de onrechtvaardigheid of het dilemma op te lossen en niet de makers van het stuk.
Na een pauze wordt het stuk opnieuw gespeeld. Maar het enigszins opgewarmde publiek kan het stuk stopzetten. De toeschouwer die ‘stop’ roept, komt zelf op het podium en neemt het personage van een acteur over om vanuit dit personage zelf een interventie te doen in de situatie met de bedoeling dat de situatie op het podium verbetert. De vaste acteurs – die niet vervangen zijn – improviseren nu vanuit hun rol op de interventie van toeschouwer/acteur (‘spectactor’). Soms wordt de situatie beter, soms niet, al naargelang de sociale, psychologische, politieke en economische krachten zich die zich op het podium voordoen.
Waarom geen debat en wel een dergelijk toneelstuk?
- Meestal plaatst een debat, panelgesprek, conferentie, enz., een probleem op een verbaal-rationele golflengte en gaan soms sociaal-emotionele, traditionele, particuliere elementen verloren. Forumtheater wil ook deze in rekening brengen omdat veranderingen niet duurzaam zijn als ze louter ontwikkeld worden op een rationele golflengte.
- Door het feit dat oplossingen meteen getoetst worden aan een – weliswaar gespeelde – realiteit is hun trefzekerheid groter omdat men direct kan nagaan of ze werken.
- Besluiten die na het forumstuk door reflectie worden genomen worden niet enkel rationeel gedragen door de besluitvormers maar ook emotioneel., wat het draagvlak vergroot en duurzamer maakt.
- In dergelijk forumtheaterproces participeren niet enkel de verbaal sterke mensen die meestal een deskundigheidsmacht hebben maar ook de verbaal minder sterken die veelal de ervaringsmacht in zich dragen. Kwestie van de democratische reflex te vergroten.
Legislatief theater:
‘Legislatief of wetgevend theater’ is een proces waar de ervaring van een forumtheatervoorstelling omgezet wordt in een tekst dat als wet, als advies, als richtlijn of als afspraak kan doorgaan.
Er zijn enkele fasen:
1. Het forumtheaterstuk wordt gespeeld voor mensen die betrokken zijn op het onderwerp (bijvoorbeeld duurzaam consumeren van voedsel). Maar in de zaal zijn er ook ambtenaren, ngo’s, belangengroeperingen, enz. (zeg maar rechtstreekse beleidsbepalers) aanwezig.
2. Na de voorstelling worden de interventies met het publiek (betrokkenen en beleidsbepalers) besproken en afgewogen.
3. De beleidsbepalers komen samen tot een voorstel van reglement, wet, advies, richtlijn of afspraak.
4. Dit voorstel wordt voorgelegd aan de betrokkenen die deze tekst amenderen: er wordt afgewogen en geconcludeerd.
5. Het voorstel wordt door beleidsbepalers opnieuw geredigeerd met de amenderingen van het ruimere publiek.
6. Het voorstel komt ter kennis van het publiek;
7. Het voorstel wordt als wet gestemd in het parlement, gemeenteraad, enz. of verwerkt in bijvoorbeeld een Europees charter.
Lucas Vandenbussche
http://www.tinktank.be/