De voorbije weken passeerde het ene na het andere PFAS in eierenverhaal op mijn sociale media. ‘Eieren van eigen kippen bevatten te veel PFAS’. De overheid raadt ons aan om ze minder vaak te eten. Wissel het eten van je eigen eieren af met het eten van eieren uit… legbatterijen. Wacht even- moeten we nu echt geloven dat legbatterij-eieren gezonder zijn?

Gezond voor ons, wat betekent dat? Onze gezondheid wordt volgens het One Health-principe namelijk bepaald door de gezondheid van de dieren die/waarvan we eten, evenals door onze omgeving waarin wij/zij leven.  

Alsof we vergeten zijn dat kippen in de gangbare intensieve landbouw vaak preventief antibiotica, andere geneesmiddelen en voeding die PFAS bevatten krijgen. En niet te vergeten dat hun te kleine kooien schoongemaakt worden met PFAS-houdende schoonmaakmiddelen. Dat hun leefomstandigheden allesbehalve gezond zijn, zowel voor hen als voor de kwaliteit van hun eieren. Maar daar lijken we ons plots minder zorgen over te maken.

Daarnaast lekken alle gebruikte PFAS-houdende gebruiksmiddelen uit naar onze omgeving.

Zijn we intussen vergeten dat minister Jo Brouns de PFAS-norm voor drinkwater in West-Vlaanderen verhoogde? Terwijl we langs de ene kant dus gewezen worden op het gevaar van PFAS in eieren, wordt langs de andere kant de lat verlegd in het voordeel van de industrie. Daar lig ik wakker van. Want hoe kunnen we burgers waarschuwen om hun eigen kippeneitjes niet meer te eten, terwijl we tegelijk toestaan dat er meer PFAS in kraanwater mag zitten? 

En wat met alle andere bronnen van PFAS? Want de stof zit niet alleen in onze bodem, maar ook in alle winkelrekken: in regenjassen, antiaanbakpannen, verpakkingen, kinderspeelgoed,… Waarom ligt de focus dan zo zwaar op de zelfvoorzienende burger of hobbyboer met een paar kippen?

Wat we nodig hebben, is een eerlijk en volledig verhaal. Geen beleid dat vooral de kleine producenten of burgers viseert, maar de échte vervuilers ongemoeid laat. Dit huidige inconsistente beleid verschuift zijn verantwoordelijkheid naar het individu. Daarnaast is het dweilen met de kraan open, meer nog, er worden extra kranen opengezet. Een advies van een overheid voor individuele reducerende maatregelen is zinloos als er geen systematische stop in productie en gebruik van schadelijke middelen is. Zou het beleid bovendien de voedselproductie die geen bijkomende PFAS-vervuiling veroorzaakt niet moeten belonen in plaats van afstraffen door dergelijk kortzichtig advies te geven? Tijd voor steunmaatregelen voor monitoring, transitie en herstel van onze voedselproductie.

Gelukkig zijn er ook hoopvolle verhalen. Agro-ecologische boeren werken elke dag aan een landbouw die de bodem herstelt in plaats van vervuilt. Ze gebruiken geen pesticiden, preventieve geneesmiddelen of kunstmest. Ze stoppen hun dieren niet bomvol antibiotica. Zij streven naar gezonde, lokale voedselproductie zonder schadelijke resten. Ze bewijzen dat het anders kan- gezonder, eerlijker en toekomstgericht. Ze gaan vaak zelfs een stap verder. Zo is Hennep is gekend als plant die PFAS uit de bodem kan halen, wat bijvoorbeeld bij Moesland reeds wordt toepast. 

Zoals we eerder analyseerden, is onze Vlaamse overheid niet van plan om het saneringsbeleid, waarbij vervuilde gronden worden gereinigd, ook door te trekken naar landbouw- en voedselproductiegronden. Of de saneringsnormen op woongebied streng genoeg te maken zodat eigen voedselproductie veilig gebeurt. Neemt ons beleid onze gezondheid dan wel serieus?

Misschien is het tijd om opnieuw te leren vertrouwen op voedsel dat met zorg voor mens en natuur wordt geproduceerd. En dat we de echte vragen durven stellen: niet enkel over onze eieren, maar over het hele systeem waarin PFAS zijn weg naar ons bord heeft gevonden.

Linde Camps, 18 april 2025

Teken de petitie van Bond Beter Leefmilieu om PFAS uit te faseren mee en geef samen met ons een krachtig signaal aan de overheid!