De koppen bij elkaar: Lerend netwerk samenwinkels
Over het hele land werken mensen met goesting aan een positief alternatief voor de traditionele supermarkt. Met gezond, lokaal, ecologisch en fair voedsel als doel. We noemen dit samenwinkels: een gemeenschap die voedsel in eigen handen neemt. Met het lerend netwerk brengt Wervel deze mensen samen om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen. ‘En welke weegschaal gebruiken jullie?’
Small is beautiful
Soms heb je het gevoel dat initiatieven op een eilandje zitten. Ze doen elk schitterend werk maar weten amper een gezicht te kleven op een gelijkaardig initiatief een stad verder. Online vind je elkaar misschien wel. Maar pas als we de tijd nemen om elkaar in het echt te leren kennen, worden er banden gesmeed. Met de eerste samenkomst van het lerende netwerk Samenwinkels nodigde Wervel een aantal initiatieven uit om elkaar te leren kennen met een bezoek aan de coöperatieve kruidenier Bloum in Vorst. Tijdens de ontmoeting komen de grote vragen aan bod. Wat is het uiteindelijke doel? Wat zijn jullie plannen en uitdagingen? Maar evengoed werden er tips uitgewisseld over de ideale weegschaal.
Samenwinkels zijn initiatieven van onderuit waar burgers het heft in eigen handen nemen om de verkoop en distributie van voedsel te beheren. Het kunnen online platformen voor samenaankoop zijn met afhaalmomenten, maar eveneens met een fysieke winkel. In samenwinkels leeft de geest van Schumacher verder: Small is beautiful. De initiatieven willen niet per se groot worden, maar willen wel een voorbeeld zijn voor anderen. Door uit te wisselen over de uitdagingen en belemmeringen die ze ervaren, kunnen ze bijleren van elkaar en nemen we lessen mee uit voor nieuwe initiatieven.
Over de deelnemers:
- Ricolab is een coöperatieve buurtwinkel in Deurne, opgericht in 2019 enkele maanden voor de eerste lockdown. De winkel deelt haar ruimte met een warme desembakker.
- Coopsaam in Essen is een vzw met een wekelijks afhaalmoment waar mensen lokaal en mondiaal fair en ecologisch kunnen bestellen. De ambitie leeft om een vaste winkel op te starten als coöperatieve.
- Winkelinzicht is een platform dat driewekelijks groepsaankopen organiseert.
- eco&fair is een coöperatieve die geëngageerde producten uit Europa importeert: anti-mafiawijn, olijven van Lesbos, etc. Naast een webshop kan je producten vinden in diverse afhaalpunten.
- Bloum is een coöperatieve kruidenier in Vorst waar leden hun aankopen doen in een one-stopshop.
- Mensen uit Sint-Niklaas & Asse hebben het idee om te starten met een coöperatieve winkel.
Gezond voor mens én planeet
De deelnemers zijn het er snel over eens: een samenwinkel is meer dan een winkel. Het doel is om een gemeenschap te vormen rondom lokaal, ecologisch en fair voedsel. Waar eters en boeren de verdiende waardering krijgen: eters met gezond voedsel, boeren met een eerlijke verloning. Het is een manier om een nieuwe voedselcultuur te creëren, niet per se de meest spectaculaire of verfijnde, maar een voedselcultuur die gezond is, zowel voor de mens als onze planeet. Het economische verhaal wordt ingebed in het maatschappelijke. Want daar loopt het vandaag erg mis, zoals onder meer bleek uit het panelgesprek boeren aan het woord in Antwerpen. (link)
De samenwinkels wachten niet langer op de verandering van de tankers zoals de overheid en supermarkten. Ze gaan de zee op als zeilbootjes: klein en wendbaar. Ze vormen een vloot die met de wind in de zeilen snel vooruit kunnen gaan. Maar zo’n zeilboot kan soms tegengehouden worden door een anker die vast zit. De belemmeringen die de deelnemers identificeren waren:
- Logistiek: hoe organiseer je op een efficiënte manier de logistiek tussen verschillende lokale leveranciers en verschillende winkels?
- Juridische onzekerheid: wat mag en wat mag niet gedaan worden door vrijwilligers onder specifieke rechtsvormen?
- Administratieve rompslomp: FAVV, prijsadminstratie, etc.
- Samenwerking met groothandel: hoe kies je de juiste?
- Diversiteit en toegankelijkheid garanderen zowel voor klanten als leveranciers
- Personeel: welke positie voor betaalde krachten, welke voor vrijwilligers
- Voorziening van locatie: welk pand is geschikt? Welke materiaal heb je nodig?
- Kapers op de kust: greenwashing en farmerswashing door grote spelers
Vanuit het lerende netwerk willen we concrete oplossingen zoeken op deze deze uitdagingen. Met concrete tools zoals lijsten met leveranciers, organisatie van samenaankopen en door nieuwe uitwisselingen te organiseren tracht Wervel de initiatieven te ondersteunen.
Wil je aansluiten bij het lerende netwerk Samenwinkels? Contacteer arthur@wervel.be